Elektriciteitsnetwerk Limburg

Limburgs en Noord-Brabants elektriciteitsnetwerk op slot voor grote aansluitingen

Netbeheerder TenneT heeft in 2022 bekend gemaakt dat het hoogspannings-elektriciteitsnetwerk in Limburg nagenoeg vol zit. Hierdoor worden nieuwe aanvragen van grootverbruikers en grootschalige opwek voor transportcapaciteit voorlopig niet meer aangesloten op het elektriciteitsnet. Dit heeft gevolgen voor de economie, de energietransitie en vele maatschappelijke opgaven in vrijwel heel Zuid-Nederland.

Wat is de oorzaak van de congestie?

TenneT geeft aan dat de congestie komt door snelle ontwikkelingen in een groeiende vraag naar elektriciteit, waaronder industriële elektrificatie, grootschalige batterijsystemen, woningbouw en de verduurzaming van mobiliteit (laadpalen) en gebouwde omgeving (warmtepompen). De hieruit voortvloeiende transportbehoefte kan niet gefaciliteerd worden door de aanwezige transportcapaciteit van het huidige hoogspanningsnet. De verwachte structurele congestie duurt minimaal tot 2025 (Brabant) en 2027 (Limburg), maar mogelijk langer tot aan uiterlijk 2032.

Nieuwe grote aansluitingen voor het afnemen en terugleveren van elektriciteit komen voor onbepaalde tijd in de wachtrij te staan. Deze aankondiging heeft een onaanvaardbaar grote impact. Limburgs gedeputeerde Maarten van Gaans-Gijbels en Brabants gedeputeerde Anne-Marie Spierings hebben daarom TenneT en het Rijk opgeroepen om samen met de regio en marktpartijen zo snel mogelijk tot een actieplan te komen voor meer en slimmere capaciteit op het elektriciteitsnetwerk. De gedeputeerden hebben deze oproep mede namens de twee Limburgse Regionale EnergieStrategie (RES) en vier Brabantse RES regio’s gedaan, waarvan ook gemeente Valkenburg aan de Geul deel uit maakt.

Maatschappelijke gevolgen

De impact van de beslissing van netwerkeigenaar TenneT is groot. Duidelijk is dat nieuwe bedrijven zich voorlopig niet kunnen vestigen in Limburg of Brabant als ze een (nieuwe) grootverbruikersaansluiting nodig hebben (> 3x80A). Maar ook bestaande bedrijven kunnen niet investeren in een uitbreiding van de huidige netwerkcapaciteit. Hoewel woningbouw vooralsnog niet geraakt lijkt te worden door het capaciteitstekort op het netwerk, kunnen voorzieningen in de woonwijk die een grote aansluiting nodig hebben (zoals bijvoorbeeld supermarkten, zwembaden of scholen) voorlopig ook niet meer aangesloten worden voor afname en eventueel teruglevering van elektriciteit.

Gevolgen voor energietransitie

Netcongestie heeft ook gevolgen voor de energietransitie. Zo kunnen grotere klanten die bijvoorbeeld een centrale warmtepomp overwegen of de overstap maken van aardgas naar elektrificatie tegen aansluitingsproblemen aanlopen. Daar komt bij dat windparken en zonneweiden die wel een vergunning, maar nog geen aansluiting aangevraagd hebben, niet aangesloten kunnen worden. Hierdoor komen de RES-opgaven in een groot deel van Zuid-Nederland onder druk te staan.

Wanneer komt er weer ruimte?

Het is onbekend hoe lang de situatie gaat duren waarin er geen nieuwe grootverbruikaansluitingen gerealiseerd kunnen worden. De landelijke netbeheerder TenneT gaat de komende tien jaar 160 miljard euro investeren om de capaciteit van het netwerk structureel te vergroten en grote energieprojecten te faciliteren. Momenteel doet TenneT een onderzoek naar de mogelijkheden om met andere oplossingen versneld meer aansluitruimte te creëren, bijvoorbeeld door met klanten afspraken te maken om het net te ontlasten als de capaciteit schaars is. De Provincies Limburg en Noord-Brabant en de RES regio’s hebben het Rijk gevraagd bijzondere aandacht te hebben voor verzwaring van het net in Zuid Nederland. Daarnaast wordt er gepleit om beperkingen in wet- en regelgeving weg te nemen die innovatieve oplossingen in de weg staan om slimmer en optimaler om te gaan met de resterende, schaarse capaciteit op het elektriciteitsnet.

Beantwoorden vragen

Voor eventuele vragen over uw situatie in relatie tot het elektriciteitsnet kunt u contact opnemen met netbeheerder Enexis (Deze link gaat naar een externe website). Hieronder vindt u veelgestelde vragen. Kijk voor een up-to-date overzicht van alle vragen hier (Deze link gaat naar een externe website).

Voor welke aansluitingen gelden de beperkingen?

Er zijn op het moment géén beperkingen voor nieuwe kleinverbruikaansluitingen (kleiner dan ≤ 3x80A). Dit zijn bijvoorbeeld garageboxen, woningen tot en met kleine bedrijven.

Zie voor meer informatie:
Capaciteit aansluiting: Welke aansluiting heb ik nodig? (Deze link gaat naar een externe website)
Mijnaansluiting.nl - Nuts aansluitingen aanvragen (Deze link gaat naar een externe website)

De beperkingen door congestie gelden enkel voor grootverbruikaansluitingen (groter dan > 3x80A). Veelal zijn dit grotere bedrijven, winkels en voorzieningen. Het is niet eenduidig te zeggen wanneer bijvoorbeeld een winkel of een bedrijfspand een grootverbruikaansluiting nodig heeft, dat hangt volledig af van de benodigde capaciteit (oppervlakte, wel/geen airco, warmtepomp, type installaties etc.). Installateurs kunnen hier per situatie meer inzicht in bieden.

De capaciteit van een aansluiting kan worden opgevraagd bij de netbeheerder Enexis (Deze link gaat naar een externe website). Het verschil in type aansluiting is ook te zien in de periodieke facturatie. Kleinverbruikaansluitingen ontvangen enkel facturen van de energieleverancier (waarbij de kosten voor netbeheerder zijn inbegrepen). Grootverbruikaansluitingen krijgen facturen van zowel de energieleverancier als van de netbeheerder Enexis.

Wat zijn de gevolgen voor woningbouw?

Woningen beschikken over kleinverbruikaansluitingen, waarvoor er geen beperkingen gelden. Wel kan het zijn dat woning gerelateerde voorzieningen om een grootverbruikaansluiting vragen. Netbeheerders hebben daarover het volgende afgesproken:

• Woningen blijven we aansluiten. Gerelateerde GV-aansluitingen (>3x80A) voor collectieve voorzieningen (warmtesystemen, liften, tijdelijke bouwaansluitingen, e.d.) worden daarbij meegenomen en mogen dus wel worden aangesloten.
• Voor andere voorzieningen in een woongebied die een GV-aansluiting nodig hebben (winkelpand, bioscoop, school, e.d.) is helaas géén transportcapaciteit beschikbaar.

Vanaf welke datum gelden de beperkingen?

De stop voor nieuwe grootverbruik aansluitingen is ingegaan op 9 juni 2022. Alle getekende offertes voor grootzakelijke klanten van voor die datum worden nog gewoon uitgevoerd, aldus Enexis. Voor kleinverbruikers (zoals particulieren) en woningbouw heeft de huidige situatie vooralsnog geen gevolgen. Bij de berekeningen rondom de netcapaciteit wordt rekening gehouden met een groei van de huidige afname. Daar vallen ook nieuwbouwwoningen onder, of particulieren die een zwaardere aansluiting willen. Particulieren die zonnepanelen willen leggen, kunnen dat ook blijven doen. De transportbeperkingen voor opwekkers gelden alleen voor grootschalige zon- of windprojecten.

Wat gebeurt er met projecten waaraan een SDE-subsidie is toegekend?

Project met een SDE-subsidie waarvoor vóór 9 juni een getekende offerte is afgegeven voor een nieuwe aansluiting kunnen doorgaan. Voor de projecten waarvoor nog geen aansluiting was aangevraagd is het voorlopig onduidelijk wanneer er een aansluiting op het elektriciteitsnet mogelijk wordt. Nieuwe aanvragen worden op een wachtlijst geplaatst. Daarom pleiten de Provincies en de RES regio’s bij het Rijk dat er oplossingen moeten komen voor projecten waarvoor SDE-subsidie is toegekend, maar deze subsidie verliezen doordat de initiatiefnemer als gevolg van transportschaarste, niet aan de verplichte realisatie kan voldoen. In deze gevallen zou bijvoorbeeld door een automatische nieuwe SDE-toekenning (met de dan geldende SDE-tarieven) voorkomen worden dat goede projecten niet tot realisatie komen.

Kan ik als grootverbruiker met een bestaande aansluiting wel nog gaan terugleveren?

Grootverbruikers die willen gaan terugleveren via de bestaande grootverbruikaansluiting (Deze link gaat naar een externe website) dienen een aanvraag in te dienen bij Enexis. Door de congestie in Limburg worden nieuwe aanvragen momenteel afgewezen.

Wat is er wel mogelijk voor grootverbruikers?

TenneT zet naast uitbreiding van het net, ook in op andere oplossingen om het bestaande net intensiever te benutten en sneller extra capaciteit te creëren. Een van de mogelijkheden is het inzetten van congestiemanagement. Dit is een marktmechanisme waarbij aangesloten partijen tegen betaling minder gebruik maken van het elektriciteitsnet en waardoor er weer extra capaciteit ontstaat. TenneT onderzoekt dit de komende periode. De resultaten van het reeds lopende onderzoek naar teruglevering worden in september verwacht, het onderzoek naar afname aan het eind van dit jaar.

Daarnaast hebben de Provincies en de RES regio’s gepleit bij het Rijk voor:

• een prioriteringskader toe gaan te passen waarmee de maatschappelijk belangrijke ontwikkelingen voorrang krijgen op het elektriciteitsnet;
• Enexis (als netbeheerder) de mogelijkheid geven om in bepaalde omstandigheden en onder voorwaarden aansluitingen die niet (volledig) worden gebruikt te schrappen/te verkleinen;
• het eenvoudiger maken van lokale energie uitwisseling (peer-to-peer), zodat het elektriciteitsnet minder belast wordt;
• het stimuleren van innovatieve oplossingen zoals de inzet van opslag van elektriciteit.

Op korte termijn biedt met name eigen opwek (zonne-energie) in combinatie met opslag een mogelijkheid voor grootverbruikers om zelfstandig te voorzien in extra elektriciteit.